IVF (zapłodnienie in vitro) to metoda leczenia niepłodności, polegająca na połączeniu komórki jajowej z plemnikiem poza ciałem kobiety – w laboratorium. Metoda ta proponowana jest parom, u których inne metody leczenia zawodzą. IVF jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia w ramach medycyny wspomaganego rozrodu (techniki wspomaganego rozrodu – ART), jest to złożona procedura, na która składa się wiele etapów.
Procedura IVF polega na zapłodnieniu komórki jajowej poza organizmem. Zapłodnienie in vitro to złożony proces, który obejmuje pobieranie komórek jajowych z jajników i łączenie ich z nasieniem w laboratorium. Kilka dni po połączeniu gamet, zapłodniona komórka jajowa (obecnie nazywana zarodkiem) zostaje umieszczona w jamie macicy. Jeżeli zarodkowi uda się zaimplantować w endometrium (błona śluzowa macicy) możemy mówić o sukcesie procedury, czyli o ciąży.
Inseminacja w porównaniu z zapłodnieniem in vitro, jest stosunkowo prostą techniką rozrodu wspomaganego. W przypadku inseminacji domacicznej zapłodnienie zachodzi w organizmie pacjentki. Próbka nasienia po oddaniu jest w odpowiedni sposób przygotowana, aby wyselekcjonować najlepsze plemniki. Następnie plemniki zawieszone w specjalnym płynie wprowadzane są do macicy za pomocą cewnika (cienkiej rurki) Metoda inseminacji polega na ułatwieniu plemnikom drogi do komórki jajowej w nadziei, że nastąpi zapłodnienie.
W przypadku zapłodnienia in vitro plemnik i komórka jajowa są połączone poza organizmem pacjentki (w laboratorium), a do jamy macicy podawany jest już zarodek.
IUI jest tańszy i mniej inwazyjny niż IVF, ale ma niższy wskaźnik sukcesu na cykl i nie ma zastosowania w leczeniu wszystkich przyczyn niepłodności.
Od 1978 r. w wyniku zapłodnienia in vitro urodziło się ponad 8 milionów dzieci. Jest to jedna z najskuteczniejszych dostępnych metod wspomaganego rozrodu (ART). Szacuje się, że około 5% par, u których wystąpiły problemy z zajściem w ciąże korzysta z leczenia metodą zapłodnienia in vitro.
Przyczyn niepłodności jest bardzo wiele. W zależności od powodu, dla którego para nie może zajść w ciąże lekarz dobiera odpowiednie leczenie. Metoda IVF stanowi rozwiązanie dla par, u których inne techniki leczenia zawodzą, lub gdy ze względu na wiek pacjentki należy zalecić najskuteczniejszą i dającą najszybsze rezultaty metodę leczenia.
IVF jest rekomendowane przy:
IVF to skomplikowany proces składający się z wielu etapów. Średnio można oczekiwać, że proces potrwa od czterech do ośmiu tygodni. Obejmuje to czas przed pobraniem komórek jajowych, kiedy pacjentka jest stymulowana hormonalnie aż do wykonania testu ciążowego.
Podczas każdego naturalnego cyklu u zdrowej osoby w wieku rozrodczym co miesiąc zaczyna dojrzewać kilka pęcherzyków jajnikowych. Jednak tylko jedna komórka jajowa staje się wystarczająco dojrzała do owulacji. Pozostałe niedojrzałe komórki w tej grupie degenerują (obumierają).
Celem stymulacji hormonalnej jest uzyskanie od kilku do kilkunastu dojrzałych komórek jajowych w jednym cyklu. Podczas stymulowanego cyklu IVF pacjentki przyjmują wstrzykiwane leki hormonalne, aby wszystkie komórki jajowe znajdujące się w pęcherzykach które rozpoczęły wzrost w tym cyklu dojrzały w jednym czasie. Oznacza to, że zamiast jednej dojrzałej komórki (jak w naturalnym cyklu), lekarz będzie mógł pobrać wiele dojrzałych oocytów. Istnieją różne protokoły stymulacji (protokół długi, krótki, krótki z antagonista i mieszany). Lekarz każdorazowo, indywidualnie dobiera najodpowiedniejszy dla pacjentki sposób stymulacji.
Rodzaj, dawkowanie i częstotliwość przepisanych leków zawsze są dostosowane do pacjentki na podstawie jej historii choroby, wieku, poziomu AMH (hormonu antymullerowskiego) i odpowiedzi na stymulację jajników podczas poprzednich cykli zapłodnienia in vitro.
Reakcja jajników na leki jest monitorowana za pomocą obrazowania USG i poziomu hormonów we krwi. Monitorowanie może odbywać się codziennie lub co kilka dni przez dwa tygodnie. Większość stymulacji trwa od ośmiu do 14 dni. W badaniu USG lekarz może monitorować wielkość pęcherzyków i grubość błony śluzowej macicy, komórki jajowe są jednak zbyt małe, aby można je było zobaczyć za pomocą ultradźwięków. Pęcherzyki to małe jamki w jajnikach, wypełnione płynem, każdy pęcherzyk powinien zawierać jedną komórkę jajową. Wielkość każdego pęcherzyka wskazuje na dojrzałość zawartego w nim jajeczka. Zakłada się, że w pęcherzyki większe niż 18 milimetrów (17-20 mm) zawierają dojrzałą komórkę. W mniejszych pęcherzykach mogą znajdować się komórki niedojrzałe, których nie można poddać procedurze zapłodnienia pozaustrojowego.
Kiedy pęcherzyki są odpowiedniej wielkości lekarz przepisuje pacjentce dawkę hormony hCG, dzięki któremu komórki jajowe dojrzeją. Około 36 godzin po podaniu leku z hCG oocyty będą gotowe do pobrania i będzie można przystąpić do zabiegu punkcji jajników.
Zabieg pobrania komórek jajowych odbywa się w krótkim znieczuleniu ogólnym. W celu pobrania komórek jakowych lekarz pod kontrola USG wprowadzi przez pochwę cienką igłę, aby nakłuć każdy pęcherzyk jajnikowy. Igła jest połączona ze specjalną pompą, aby pod niewielkim ciśnieniem wyciągnąć z każdego pęcherzyka płyn zawierający komórki jajowe.
Płyn z pęcherzyków trafia do probówki ze specjalny roztworem zapewniającym optymalne warunki dla komórek, a następnie niezwłocznie przekazywany jest embriologom do laboratorium. W laboratorium embriolog sprawdza pobrany płyn i zabezpiecza znajdujące się w nim komórki jajowe poprzez umieszczenie ich w odpowiednim medium w inkubatorze.
Po pewnym czasie, komórki jajowe oczyszcza się i przeprowadza się procedurę zapłodnienia pozaustrojowego. Nie wszystkie pobrane komórki jajowe można wykorzystać do zapłodnienia pozaustrojowego. Komórek nieprawidłowych i niedojrzałych nie wykorzystuje się do procedury.
Najpopularniejszą obecnie metodą zapłodnienia jest technika ICSI (docytoplazmatyczne wstrzyknięcie plemnika). Metoda ta polega na wprowadzeniu plemnika bezpośrednio do wnętrza dojrzałej komórki jajowej.
Przeciętnie prawidłowemu zapłodnieniu ulega 80 – 70% oocytów poddanych procedurze wprowadzenia plemnika. Jeżeli zapłodnienie się powiedzie z powstałej zygoty rozwija się zarodek.
W świetle obecnie obowiązujących przepisów, poza uzasadnionymi przypadkami (wiek powyżej 35 lat, choroby współistniejące z niepłodnością, 2 nieudane procedury IVF), procedurze zapłodnienia można poddać jedynie 6 oocytów. Jeżeli jednak w czasie pobrania komórek jajowych udało się pozyskać większą liczbę dojrzałych oocytów, pacjentka może zdecydować się na zamrożenie nadliczbowych komórek w celu wykorzystania ich w przyszłości.
Po wprowadzeniu plemnika do oocytu, komórka a następnie rozwijający się zarodek są umieszczone w inkubatorze w specjalnych płynach zapewniających im najlepsze warunki do rozwoju. Rozwijające się zarodki obserwuje się do 6 doby. Embriolog monitoruje wzrost zarodków i ocenia ich rozwój. Nie wszystkie zarodki rozwijają się prawidłowo. U niektórych obserwuje się zahamowanie wzrostu, średnio 50% zarodków rozwija się do stadium blastocysty – 5/6doba rozwoju. Wszystkie zarodki wykazujące potencjał rozwojowy, jeżeli nie zostaną podane do jamy macicy, są zamrożone w celu wykorzystania ich do przyszłych transferów.
Transfer zarodka oznacza, że zarodek wprowadzony jest do macicy. Jeżeli lekarz nie widzi przeciwskazań, transfer można wykonać w okresie od trzech do siedmiu dni po procedurze pobrania komórek jajowych. Mówi się wtedy o transferze świeżym.
Jeżeli nie ma możliwości wykonania transferu w tym samym cyklu, w którym pobrane były komórki lub gdy pierwszy transfer się nie zakończył ciążą, w kolejnym cyklu można wykonać kriotransfer. Kriotransfer to transfer wcześniej zamrożonych zarodków, zamrożone zarodki z poprzedniego cyklu IVF są rozmrażane i umieszczane w macicy. Kriotransfer można wykonać wiele lat po zamrożeniu zarodka.
Kriotransfer najczęściej wykonuje się po wcześniejszej stymulacji hormonalnej pacjentki, tak aby najlepiej przygotować macicę do przyjęcia zarodka. Transfer poprzedzają zawsze dwie lub trzy wizyty, w czasie których lekarz za pomocą USG monitoruje gotowość macicy i zleca pacjentkom badania poziomu hormonów.
Podanie zarodków do jamy macicy – transfer zarodków to prosta procedura, niewymagająca znieczulenia. Transfer jest podobny do wymazu cytologicznego. W pochwie umieszcza się wziernik, a przez szyjkę macicy do macicy wprowadza się cienki cewnik, przez który wprowadza się jeden lub dwa zarodki. Procedura trwa zwykle mniej niż 10 minut.
Ciąża ma miejsce, gdy zarodek wszczepi się w wyściółkę macicy. Około 9-14 dni po transferze zarodka pacjentka może wykonać badanie krwi, aby sprawdzić, czy zarodek zagnieździł się w macicy.
Przed rozpoczęciem leczenia metodą zapłodnienia in vitro niezbędne jest wykonanie wszystkich badań zleconych przez lekarza prowadzącego. Badania diagnostyczne muszą być wykonane przez obojga partnerów. Do badań przed przystąpieniem do leczenia należą:
Konieczne jest podpisanie zgód na przeprowadzenie leczenia metodą zapłodnienia pozaustrojowego
Zapoznaj się z instrukcją podawania leków. W razie wątpliwości skontaktuj się z lekarzem lub pielęgniarką. Prawidłowe podanie leku jest kluczowe do pozyskania prawidłowych komórek jajowych.
Lekarz może poprosić Cię o rozpoczęcie suplementacji kwasem foliowym.
Podczas stymulacji i po pobraniu komórek lekarz może zaproponować różne leki. Niektóre są przyjmowane doustnie, podczas gdy inne są wstrzykiwane, podawane w kroplówce lub podawane dopochwowo. Lekarz określi dokładną dawkę i czas w zależności indywidualnych wyników hormonalnych pacjentki zgodnie z planem leczenia oraz poinstruuje Cię jak stosować poszczególne preparaty.
Przed rozpoczęciem procedury zapłodnienia in vitro lekarz może przepisać tabletki antykoncepcyjne w celu uregulowania i zaplanowania cyklu.
Podczas fazy stymulacji jajników stosuje się gonadotropiny. Są to hormony wpływające na wzrost pęcherzyków jajnikowych. Leki zawierające gonadotropiny stymulują jajniki do produkcji komórek jajowych. Występują najczęściej w formie wstrzykiwań. Leki z gonadotropinami podaje się przez około 14 dni.
Zazwyczaj, aby pobudzić komórki jajowe do dojrzewania i wprawić w ruch owulację. jako ostatnia dodatkowo podawana jest ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG)
W protokole długim i krótkim stosuje się analogi hormonu podwzgórzowego – agonistę hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH), który jest podawany jako zastrzyk. Lek ten pomaga kontrolować proces stymulacji przez swoje działanie na przysadkę.
W protokole krótkim z antagonistą, zamiast analogu stosuje się antagonistę hormonu podwzgórzowego hamującego czynność wydzielniczą przysadki. Zastosowanie protokołu z antagonistą znacznie skraca czas stymulacji przy zachowaniu skuteczności zabiegu.
Preparatami czasem zalecanymi w czasie stymulacji są również antyestrogeny, w formie tabletek podawanych na początku cyklu.
Przed i po transferze zarodka, pacjentki mogą mieć przepisane leki zawierające suplementy estrogenowe. Ten hormon pomaga przygotować macicę na przyjęcie zarodka. Stosowany jest również progesteron, aby zwiększyć szanse zagnieżdżenia się zarodka i rozwinięcia się w pomyślną ciążę. Podawanie progeteronu może być zalecone przez cały pierwszy trymestr ciąży. Progesteron podaje się w formie leków doustnych, do wstrzykiwań, lub dopochwowo.
Należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza. Po pobraniu komórek jajowych wiele pacjentek może wrócić do codziennych zajęć. Ze względu na znieczulenie przy punkcji jajników pacjentka nie powinna prowadzić samochodu przez około 24 godziny po znieczuleniu. Po punkcji jajników możliwe jest odczuwanie bólu w okolicy podbrzusza.
Istnieje też kilka łagodnych objawów, które mogą wystąpić po transferze zarodka:
Jeśli jesteś w trakcie leczenia in vitro, powinieneś skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpi którakolwiek z poniższych sytuacji:
Istnieje kilka zagrożeń związanych z leczeniem IVF:
Test ciążowy można wykonać około dziewięciu do 14 dni po transferze zarodka. Dokładny czas, kiedy należy wykonać test ciążowy zależy od dnia, w którym transferowany był zarodek (3 lub 5 doba rozwoju zarodka). Najdokładniejszy test wykrywający ciąże polega na badaniu krwi pod kątem stężenia hCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa). hCG jest hormonem wytwarzanym przez łożysko podczas ciąży.
Ciąża IVF nie jest automatycznie uważana za ciążę wysokiego ryzyka.
Jaka jest skuteczność zapłodnienia pozaustrojowego?
Na skuteczność zapłodnienia pozaustrojowego ma wpływ wiele czynników. Jednym z nich jest wiek pacjentki. Szansa na zajście w ciążę po IVF jest znacznie większa u pacjentek przed 35 rokiem życia i znacznie spada po przekroczeniu 40 lat.
Zalecenia w tym zakresie dobierane są indywidualnie. Najczęściej rekomenduje się odczekanie jednego pełnego cyklu miesiączkowego między cyklami IVF. Przerwa między cyklami jest zwykle zalecana ze względów zdrowotnych i emocjonalnych.
Kriokonserwacja zarodków jest częścią procedury zapłodnienia in vitro. Nie wolno niszczyć zarodków, które zdolne są do prawidłowego rozwoju. Wszystkie zarodki wykazujące potencjał rozwojowy, które nie były podane w czasie transferu, muszą zostać zamrożone. Para może wykorzystać zamrożone zarodki w procedurze kriotransferu przygotowując się do kolejnej ciąży. Jeżeli pacjenci jednak nie będą mogli lub nie będą chcieli mieć więcej dzieci, zamrożone zarodki zostają przekazane do adopcji. Zamrożone zarodki można przechowywać bez ograniczeń. W polskim prawie jednak para ma możliwość utrzymywania zarodków w banku zarodków do 20 lat, później zarodki mogą być przekazane innej niepłodnej parze.
Gdy pacjenci nie biorą pod uwagę przekazania zarodków do adopcji i planują jedynie jedno dziecko, mogą zdecydować się na zapłodnienie mniejszej liczby oocytów niż dozwolona prawem. Zmniejsza to jednak szanse na powodzenie zabiegu. Należy również zaznaczyć, że mimo, że procedura mrożenia jest bezpieczna, słabsze zarodki mogą nie przetrwać procesu zamrażania i rozmrażania.
Polskie prawo zabrania testowania zarodków pod kątem płci, jeżeli nie wskazań medycznych takich jak choroby genetyczne związane z płcią. Jeżeli istnieją zalecenia zarodek do transferu może być wybrany pod względem obecności chromosomów męskich lub żeńskich.
Jeżeli przyczyną niepłodności jest niemożność pobrania komórek jajowych lub brak plemników u partnera, pacjenci mogą zdecydować się na wykorzystanie komórek rozrodczych pochodzących z anonimowego niepartnerskiego dawstwa komórek. Lekarz na podstawie danych fenotypowych wraz z pacjentami wybiera odpowiednią dawczynie komórek jajowych lub dawcę plemników.
Procedura z wykorzystaniem komórek anonimowych dawców przebiega tak samo jak standardowe zapłodnienie pozaustrojowe. Plemniki dawcy lub komórki jajowe dawczyni zamrożone są i przechowywane w banku komórek rozrodczych, aż do czasu ich wykorzystania. Można również wykorzystać świeże komórki jajowe dawczyni, wymaga to jednak szczegółowego zaplanowania i skoordynowania stymulacji dawczyni i pobrania komórek jajowych.
Szczegóły procedury oraz plan leczenia zawsze dobierane są indywidualnie i omawiane są przez lekarza na wizytach poprzedzających leczenie.
zostaw mail lub numer telefonu my oddzwonimy
Fertilita © 2022. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Projekt: kreatywnepiksele.pl
