Leczenie niepłodności komórkami macierzystymi

Ogólne informacje o projekcie

„Zachowanie płodności poprzez wykorzystanie komórek macierzystych jajnika u pacjentek otrzymujących terapie przeciwnowotworowe oraz u kobiet z przedwczesną niewydolnością jajników”

Młode kobiety leczone onkologiczne są narażone na wysokie ryzyko niepłodności. Powszechnie znany jest niszczycielski wpływ leczenia przeciwnowotworowego na komórki rozrodcze prowadzący do niepłodności (CTRI: Cancer Treatment Related Infertility). Według oficjalnych szacunków w Polsce niepłodność dotyka ponad 20% populacji kobiet w wieku rozrodczym. Dodatkowo, codziennie nowotwór rozpoznawany jest u co najmniej 30 młodych kobiet. U wielu kobiet, brak szansy na macierzyństwo powoduje dramatyczny dyskomfort psychospołeczny.

Leczenie niepłodności młodych kobiet z CTRI lub pierwotnym POF opiera się obecnie na próbach pozyskania komórek rozrodczych po wcześniejszej stymulacji hormonalnej. Jeżeli uda się pozyskać komórki jajowe, ocenia się je pod względem morfologicznym, a następnie poddawane są one zapłodnieniu w celu utworzenia zarodków. Gdy są takie wskazania, zarodki mogą być oceniane genetycznie pod kątem możliwych chorób dziedzicznych (PGD: prenatalna diagnostyka genetyczna). Prawidłowo rozwijające się zarodki podawane są do macicy lub zamrożone w celu podania w przyszłości w procedurze kriotransferu. Jednak u kobiet leczonych z powodu POF lub CTRI często nie ma możliwości pozyskania komórek jajowych, w takich sytuacjach jedynym rozwiązaniem jest zastosowanie komórek z dawstwa niepartnerskiego, czyli komórek jajowych od anonimowej dawczyni.

U młodych kobiet przed przystąpieniem do leczenia nowotworowego możliwe jest także zabezpieczenie płodności na przyszłość (Fertility Preservation – FP). FP obejmuje mrożenie pobranych przed leczeniem onkologicznym komórek jajowych. W niektórych przypadkach ograniczeniem jest jednak brak możliwości poddania pacjentki stymulacji hormonalnej. Niemożność zastosowania stymulacji znacznie ogranicza ilość komórek jajowych, które można pobrać w ramach zachowania płodności na przyszłość. Z tego powodu inną proponowaną dotychczas możliwością zabezpieczenia płodności kobiet przed leczeniem nowotworowym jest pobranie kory jajnika. To właśnie kora jajnika jest miejscem, gdzie dojrzewają oocyty w pęcherzykach.

Fragment kory zamraża się w celu ponownego wszczepienia go u tej samej pacjentki po przezwyciężeniu nowotworu. Metoda ta nie jest jednak powszechnie stosowana, wymaga dużego zaplecza laboratoryjnego, wysoko wyspecjalizowanego personelu medycznego i jest jednak mało skuteczna, co więcej istnieje ryzyko ponownego przeniesienia komórek nowotworowych w czasie retranasplantacji tkanki .

Główne przyczyny słabych wyników metod zabezpieczenia płodności i leczenia u kobiet z CTRI i POF można podsumować w następujących punktach:

  1. niewystarczająca liczba oocytów pobranych w czasie punkcji jajnika lub obecnych w korze jajnika;
  2. ograniczenia wynikające z dostępnych metod przyżyciowej oceny oocytów przed zapłodnieniem in vitro;
  3. możliwe uszkodzenia i zmniejszenie witalności oocytów lub tkanki jajnikowej związane z procedurami zamrażania i rozmrażania;

Ideą leczenia CTRI i POF jest zabezpieczenie jak największej ilości prawidłowych komórek rozrodczych. Pozyskanie dużej liczby oocytów od każdej pacjentki podchodzącej do procedury zapładniania in vitro pozwoliłoby na wprowadzanie nowych metod diagnostycznych oocytów, poza oceną morfologiczną, możliwe stałaby się przebadanie ich również pod względem genetycznym. Dzięki zastosowaniu hodowli oogonialnych komórek macierzystych, możliwym stałoby się rozwiązanie ograniczeń związanych z konwencjonalnymi metodami leczenia niepłodności.

 

Projekt badawczy przewiduje wykorzystanie komórek macierzystych jajnika (OSC) w celu namnożenia ich a następnie różnicowania w kierunku komórek jajowych. Technika ta umożliwia pozyskanie większej liczby komórek rozrodczych u pacjentek nie odpowiadających an stymulację.

Na podstawie ostatnich badań wykazano, że OSC można łatwo wyizolować z fragmentów kory jajnika, a następnie hodować in vitro i namnażać w kulturach komórkowych w celu wygenerowania genetycznie identycznych populacji komórek, aż do ich dojrzewania do oocytów. Rozwój technologii komórek macierzystych w FP niesie za sobą niezaprzeczalną zaletę uzyskania dużej liczby oocytów z każdego izolowanego fragmentu tkanki, dzięki czemu możliwe jest badanie integralności genetycznej i wybór najbardziej żywotnych oocytów do natychmiastowego wykorzystania do zapłodnienia in vitro i/lub zamrożenie ich do przyszłych zabiegów IVF. Badania aplikacyjne OSC w FP zostały niedawno opublikowane przez włoskich badaczy, którzy opisali zarówno metody izolacji in vitro i wzrostu OSC, jak i procedury otrzymywania oocytów potencjalnie odpowiednich do programów FP. Ich wyniki wskazują, że można uzyskać dojrzałe oocyty z OSC rezydujących w korze jajników kobiet. Jest to kolejny krok po badaniach innych badaczy, którzy wykorzystywali komórki macierzyste do regeneracji funkcji jajników w eksperymentalnych modelach zwierzęcych, których ostatecznym wynikiem było uzyskanie zdrowej ciąży.

Ze względu na wysoki poziom gotowości technologicznej osiągnięty przez grupę włoską, nasz projekt ma na celu potwierdzenie danych dotyczących możliwości wykorzystania fragmentów kory jajnika w FP u kobiet oraz zastosowanie tych metod eksperymentalnych w wybranych kohortach pacjentów z CRTI i POF w Polsce.

Stosowanie OSC w zabezpieczeniu płodności na przyszłość mogłaby być ważną innowacją leczenia niepłodności u kobiet, którą można podsumować w następujących punktach:

a) procedura wolna od ryzyka onkogennego – Tradycyjne metody wykorzystują stymulację hormonalną w celu pobudzenia dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i pobrania komórki jajowej. W szczególności u pacjentów z guzami hormonozależnymi, takimi jak guzy ginekologiczne, w tym rak piersi, stymulacja hormonalna może zagrażać dalszą proliferacją guza. Pozyskanie OSC jest wolne od stymulacji hormonalnej i nie wiąże się z dodatkowym ryzykiem onkogennym u pacjentów z nowotworem, a tym bardziej u pacjentów z POF. Co więcej, hodowlę komórek macierzystych można przeprowadzić w dowolnym momencie, bez czekania kilku tygodni na dojrzewanie pęcherzyków w jajniku wywołane bodźcem hormonalnym.

b) Ulepszone badania genetyczne przed zapłodnieniem in vitro – Ponieważ OSC hodowane in vitro rozwijają się w jednorodną populację, możliwe będzie genetyczne badanie komórek namnożonej populacji nie tylko pod kątem chorób dziedzicznych, ale także innych nieprawidłowości genetycznych (np. epigenetycznych) odpowiedzialnych za potencjalne dalsze patologie u płodu. To badanie przesiewowe jest możliwe dzięki dostępności powiększonych populacji oocytów pochodzących z tych samych OSC.

c) zamrażanie dojrzałych oocytów do przyszłego zapłodnienia in vitro – pacjenci z chorobą nowotworową mogą wykorzystać zamrożone oocyty do jednego lub więcej zabiegów zapłodnienia in vitro po ustąpieniu nowotworu.
przezwyciężenie ograniczeń etycznych związanych z konserwacją i odrzucaniem zarodków – przy obecnych procedurach zarodki uzyskane w procesie zapłodnienia pozaustrojowego mogą być oceniane genetycznie za pomocą PGD, jeśli wykazują zmiany genetyczne, które prowadzą do chorób są wykluczane z transferu, zdrowe zarodki bez obaw mogą być podane do endometrium. W Polsce nie niszczy się zarodków, lecz rozważając temat w kwestiach ogólnoświatowych, aspekt ten obejmuje względy etyczne związane z ewentualnym niszczeniem zarodków wykazujących nieprawidłowości genetyczne. Zastosowanie OSC przezwycięża te ograniczenia, ponieważ genetyczne badanie przesiewowe może być przeprowadzane na populacji oocytów pochodzącej z komórek macierzystych, przed zapłodnieniem in vitro

e) poprawa wskaźnika urodzeń przy zabiegach IVF – W związku z opisanymi zaletami można spodziewać się wyraźnej poprawy wskaźnika urodzeń metodami wykorzystującymi OSC nie tylko u chorych na nowotwory, ale także u kobiet z POF. Zastosowanie procedury uwzględniającej hodowlę komórek macierzystych może również przyczynić się do poprawy skuteczności leczenia niepłodności w populacji kobiet mieszkających na Śląsku. Industrialny charakter okręgu i zanieczyszczenia przemysłowe można bowiem wyróżnić jako jedną z przyczyn niepłodności.

Wykonalność projektu.

„Zachowanie płodności poprzez wykorzystanie komórek macierzystych jajnika u pacjentek otrzymujących terapie przeciwnowotworowe oraz u kobiet z przedwczesną niewydolnością jajników”

Projekt dotyczy medycyny regeneracyjnej z wykorzystaniem komórek macierzystych i ma na celu ocenę możliwości zachowania płodności u młodych kobiet z chorobą nowotworową, które są kandydatkami do terapii przeciwnowotworowych, oraz u kobiet z POF. Badanie obejmie około 40 pacjentek onkologicznych i 40 kobiet z POF, które oddadzą fragment kory jajnika w celu uzyskania OSC. Populacje oocytów uzyskane w hodowli komórek macierzystych mogą zostać następnie zbadane zaawansowanymi metodami oceny genetycznej.

Procedura zapłodnienia pozyskanych komórek jajowych będzie mogła być przeprowadzona na wyraźną prośbę pacjentów oraz w ramach obowiązujących w Polsce przepisów. Dalszym etapem badania będzie przeprowadzenie procedury zapłodnienia pozaustrojowego pozyskanych z komórek macierzystych oocytów.
Mamy nadzieję, że udział kobiet ze zdiagnozowaną przedwczesną niewydolnością jajnika oraz kobiet przed leczeniem nowotworowym w naszym badaniu, umożliwi im swobodne spełnianie własnych potrzeb i realizację planów macierzyńskich.

Zespół wykonujący:
prof. Simone Palini
dr n. med Jacek Magnucki
dr n. med Krzysztof Grettka

Okres wykonania: 18 miesięcy

Miejsce wykonywania badań: Fertilita  

Ilość rekrutowanych pacjentek: 80
Pacjentki przed leczeniem onkologicznym – chemio, radioterapia z ryzykiem całkowitego  wygaśnięcia czynności jajników,

Pacjentki do 43 roku życia z przedwczesnym wygaśnięciem czynności jajników o podłożu jatrogennym – potwierdzone badaniami hormonalnym poziomów AMH, FSH, LH ESTRADIOL z surowicy. 

Umów konsultacje ze specjalistą

zostaw mail lub numer telefonu my oddzwonimy

Strona fertilita.pl wykorzystuje pliki cookie. Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies w celu zapewnienia maksymalnej wygody w korzystaniu z naszego serwisu. Jeśli nie wyrażasz zgody, ustawienia dotyczące plików cookies możesz zmienić w swojej przeglądarce.