Inseminacja

Co to jest

inseminacja?

Inseminacja domaciczna – IUI (ang. Intra Uterine Insemination) jest jedną z technik wspomaganego rozrodu, czyli jedną z metod wykorzystywanych przy leczeniu niepłodności. Inseminacja to procedura mniej skomplikowana, tańsza i o znacznie mniejszej inwazyjności w porównaniu z zapłodnieniem in vitro. Zabieg polega na wprowadzeniu odpowiednio przygotowanego nasienia bezpośrednio do jamy macicy. Pozwala to na ominięcie barier, które mogą przeszkadzać plemnikom w dotarciu do jajeczka. Podanie plemników bezpośrednio do jamy macicy pozwala im uniknąć narażenia na kwaśny odczynu pochwy oraz śluz szyjkowy. Dodatkowo, przed zabiegiem nasienie jest specjalnie przygotowane w laboratorium, dzięki temu do macicy trafiają tylko wyselekcjonowane plemniki (o prawidłowym ruchu, morfologii) skoncentrowane w małej objętości płynu.

Zabieg nie jest bolesny, przeprowadza się go pod kontrolą USG za pomocą przeznaczonego do tego celu elastycznego cewnika. Inseminacja nie wymaga znieczulenia ani pozostawania przez dłuższy czas w ośrodku.

Zabieg przeprowadzany może być w cyklu indukowanym, czyli po uprzedniej farmakologicznej stymulacji owulacji lub rzadziej w cyklu naturalnym.

Do zabiegu inseminacji nie jest wymagane szczególne przygotowanie. Należy jednak pamiętać o kilku rzeczach:

  • Pacjentów do zabiegu inseminacji kwalifikuje lekarz na podstawie badań diagnostycznych. Na podstawie wyników badań lekarz zaproponuje dostępne metody leczenia i pokieruje pacjentów w czasie leczenia.
  • Pacjenci zobowiązani są do wykonania badań infekcyjnych i innych badań zleconych przez lekarza.
  • Należy pamiętać, że terminowe wykonanie zaleconych badań jest bardzo ważne, brak wyników może być nawet podstawą do odwołania zabiegu.
  • Pacjenci przed zabiegiem zostaną każdorazowo poproszeni o podpisanie zgód i oświadczeń.
  • Pacjent przed oddaniem nasienia powinien zachować około 3-5 dni abstynencji płciowej.
  • Pacjentka na zabieg inseminacji powinna zgłosić się z lekko wypełnionym pęcherzem.
  • Jeżeli inseminacja wykonywana jest w ramach dawstwa niepartnerskiego, a para nie pozostaje w związku małżeńskim, wymagane jest przedstawienie oświadczenia z Urzędu Stanu Cywilnego o uznaniu ojcostwa.

Pacjentów do zbiegu inseminacji kieruje lekarz na podstawie przeprowadzanej diagnostyki niepłodności. Przy kwalifikacji do inseminacji, tak jak przy wszystkich innych procedurach w leczeniu niepłodności, konieczna jest diagnostyka obojga partnerów.

Badania pacjentki:
badanie cytologiczne, ocena drożności jajowodów, USG narządu rodnego (uwzględniające liczbę pęcherzyków antralnych), badania krwi w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową (HCV, HIV, HBs-Ag, VDR), ocena rezerwy jajnikowej, badania poziomu hormonów, a także inne badania według indywidualnych wskazań


Badania pacjenta:
badanie nasienia, badania krwi w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową (HCV, HIV, HBs-Ag, VDRL), a także innych badań według indywidualnych wskazań np.: poszerzona diagnostyka nasienia, badania poziomu hormonów, posiew nasienia

Wskazaniami do wykonania inseminacji domacicznej są:

Czynnik męski:

  • Brak upłynnienia nasienia.
  • Mała objętość ejakulatu.
  • Obniżona koncentracja plemników i zaburzenia dotyczące ich ruchliwości i morfologii.
  • Zaburzenia ejakulacji w tym ejakulacja wsteczna oraz zaburzenia ejakulacji o podłożu psychologicznym.
  • Podwyższona lepkość nasienia oraz występowanie aglutynacji.
  • Obecność przeciwciał przeciwplemnikowych w nasieniu.
  • Spodziectwo.
  • Zaburzenia seksualne.
  • Choroby infekcyjne takie jak HIV.

 

Czynnik żeński:

  • Czynnik szyjkowy / nieprawidłowy śluz szyjkowy, obecność przeciwciał przeciwplemnikowych w śluzie szyjkowym.
  • Endometrioza I/II stopnia; Powodzenie inseminacji domacicznej ściśle wiąże się ze stopniem zaawansowania endometriozy.
  • Czynnik jajnikowy w postaci zaburzeń owulacji, zarówno oligoowulacji, jak i jej braku, stanowiący prawie 15% przyczyn niepłodności.
  • Niepłodność idiopatyczna.

Przed podjęciem decyzji o inseminacji niezbędne jest wykonanie diagnostyki przyczyn niepłodności w tym badania nasienia partnera. Lekarz może również zlecić pacjentce ocenę drożności jajowodów.

W przypadku, gdy lekarz stwierdzi, że jajowody są niedrożne, zabieg inseminacji nie ma sensu. Lekarz może zaproponować wtedy zabieg udrożnienia jajowodów lub procedurę zapłodnienia in vitro.

Bardzo ważnym badaniem przed przystąpieniem do inseminacji jest badanie nasienia w celu stwierdzenia, czy jest wystarczająca ilość ruchliwych plemników, aby zabieg inseminacji mógł być skuteczny. Najlepsze rezultaty osiąga się przy podaniu do macicy około 10 mln ruchliwych plemników. Większa koncentracja plemników nie poprawia istotnie powodzenia zabiegu. Obniżenie całkowitej liczby plemników poniżej miliona wiąże się z niskim prawdopodobieństwem uzyskania ciąży.

Jeżeli pacjent nie wykonał badania nasienia przed zabiegiem, nie będzie wiadomo czy jakość nasienia jest wystarczająca, aby można liczyć na uzyskanie ciąży. Zdarza się, że pacjenci nie chcą wykonać badania nasienia przed zabiegiem. Nie będzie to problemem, jeżeli parametry nasienia są dobre. W przypadku słabszego nasienia, wcześniejsze badanie może pomóc w doborze najodpowiedniejszej preparatyki nasienia, tak aby maksymalnie zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu. Wśród stanów, które można wykryć wcześniej w badaniu nasienia, a które uniemożliwiają wykonanie inseminacji są: azoospermia (brak plemników w nasieniu), kryptozoospermia lub poważna oligozoospermia (bardzo znikoma liczba plemników w nasieniu), nekrospermia (znaczna liczba martwych plemników) lub poważna asthenozoospermia (znaczące upośledzenie ruchu plemników, większość plemników nieruchomych).

Gdy w nasieniu nie stwierdzono obecności plemników, rozwiązaniem może być zastosowanie nasienia anonimowego dawcy do zabiegu inseminacji. Prawdopodobieństwo zajścia w ciąże po inseminacji nasieniem dawcy jest wtedy podobne do prawdopodobieństwa wystąpienia ciąży u par nie borykających się z problemem niepłodności i sięga nawet 30%.

Inseminacja nasieniem dawcy jest rozwiązaniem w przypadkach, gdy przyczyna braku potomstwa leży w poważnym czynniku męskim niepłodności oraz w przypadku nosicielstwa chorób genetycznych po stronie mężczyzny. Skorzystanie z banku nasienia należy rozważyć również po licznych niepowodzeniach ICSI. W przypadku inseminacji nasieniem dawcy skuteczność zabiegu przewyższa wyniki uzyskiwane po inseminacji nasieniem partnera o obniżonych parametrach. Skuteczność sięga nawet 30%.

Przygotowanie nasienia (tzw. preparatyka nasienia) partnera przed inseminacją ma na celu wyselekcjonowanie najlepszych plemników (wykazujących ruch postępowy, prawidłową morfologię) oraz oddzielenie ich od plazmy nasienia. Ponieważ jedynie ruchliwe plemniki mają szanse na udział w zapłodnieniu komórki jajowej, zwiększenie ich koncentracji w podawanej próbce zwiększa szanse powodzenia zabiegu.

Około godziny przed zabiegiem Pacjent umawiany jest w celu oddania nasienia. Nasienie oddane powinno być drogą masturbacji do specjalnego pojemniczka. Nasienie następnie trafia do laboratorium, gdzie embriolog lub pracownik laboratorium seminologicznego przeprowadza preparatykę nasienia. Preparatyka nasienia ma na celu:

  • wyizolowanie ruchliwych prawidłowych morfologicznie plemników,
  • oddzielenie ich od plazmy nasiennej,
  • usunięcie bakterii, martwych plemników, komórek okrągłych, przeciwciał przeciwplemnikowych,
  • skoncentrowanie prawidłowych wyizolowanych plemników w małej objętości specjalnego płynu (medium),

Preparatyka może odbywać się różnymi metodami. Dobór metody zależy od wyjściowych parametrów nasienia.

Najczęstszymi metodami oddzielenia plemników od płynu nasiennego (plazmy nasiennej) są: płukanie nasienia, swim up (technika migracji wstępującej) i wirowanie w gradiencie gęstości. Dostępne są również specjalne płytki Fertil Chip, przeznaczone do delikatnej obróbki nasienia. Jedną z możliwych metod preparatyki jest również selekcja plemników w polu magnetycznym (MACS), umożliwiająca całkowite usunięcie plemników apoptotycznych.

Wykonanie inseminacji świeżo oddanym nasieniem jest bardziej skuteczne niż nasieniem mrożonym. Jednakże są sytuacje, kiedy wskazane jest wcześniejsze zamrożenie nasienia partnera np. kiedy konieczność oddania nasienia tuż przed inseminacją jest dla partnera zbyt stresująca i istnieje ryzyko, że nie uda mu się oddać nasienia w wyznaczonym czasie. Korzystanie z zamrożonego nasienia stosowane jest także w przypadku inseminacji nasieniem dawcy. Jest to praktykowane również ze względu na konieczność uniknięcia zakażeń przenoszonych drogą płciową.

Jeśli u kobiety występuje spontaniczna owulacja, a inseminacja wykonywana jest ze wskazań, takich jak, lekki czynnik męski, zabieg może być wykonany w cyklu naturalnym. Należy to również rozważyć u kobiet z podwyższonym ryzykiem wystąpienia hiperstymulacji jajników. Najczęściej jednak pierwszym etapem przygotowania do inseminacji jest farmakologiczna indukcja owulacji mająca na celu pobudzenie do rozwoju pęcherzyków jajnikowych zawierających komórki jajowe.

Gdy zapadnie decyzja o stymulacji hormonalnej, lekarz przepisuje pacjentce odpowiednie leki. Leki dobierane są indywidualnie w zależności od wskazań lekarza. Celem podawania preparatów zawierających hormony jest uzyskanie 1-3 dojrzałych pęcherzyków. W trakcie przygotowania do inseminacji niezbędne jest monitorowanie rozwoju pęcherzyków jajnikowych za pomocą USG, pozwala to na właściwe prowadzenie stymulacji hormonalnej oraz oszacowanie dojrzałości pęcherzyków jajnikowych. W momencie, gdy pęcherzyki mają 18-20 mm, lekarz zaleci podanie pacjentce preparatu zawierającego hCG (np. Pregnyl, Ovitrelle), wywołującego owulację. Prawidłowo owulacja następuje od 22 do 47 godzin po jego podaniu. Zabieg inseminacji wykonuje się zwykle 12 do 36 godzin po podaniu preparatu. Przestrzeganie ram czasowych przeprowadzania zabiegu inseminacji po podaniu hCG jest bardzo istotne. Może się jednak zdarzyć, że mimo iż pęcherzyk w wyniku stymulacji prawidłowo wzrasta, nie dochodzi do jego pęknięcia – owulacji, w wyniku czego nie może też dojść do zapłodnienia. Zarówno w cyklu spontanicznym, jak i stymulowanym niezbędna jest kontrola owulacji, gdyż czas wykonania zabiegu (okres okołoowulacyjny) wykazuje ścisłą korelację z jego powodzeniem.

Bezpośrednio po przygotowaniu nasienia podaje się je do jamy macicy biorczyni. Podanie nasienia odbywa się za pomocą specjalistycznego cewnika, który lekarz wprowadza pod kontrolą macicy. Po podaniu nasienia pacjentka powinna odpocząć około 10 minut na fotelu ginekologicznym.

Badanie kontrolne
Uwidocznienie w USG pękniętego pęcherzyka w 2 dobie po zabiegu jest ważnym predyktorem powodzenia zabiegu, wiąże się z wyższym odsetkiem ciąż (ponad 20%) w przeciwieństwie do grupy, w której nie został uwidoczniony pęknięty pęcherzyk (około 8% ciąż). Jeżeli lekarz stwierdzi, że pęcherzyk nie pękł, można rozważyć wykonanie drugiego zabiegu inseminacji w cyklu.

Skuteczność jednego zabiegu zależy od przyczyn niepłodności. Czynnikiem wpływającym na płodność wśród wszystkich par starających się o dziecko jest wiek pacjentki, nie pozostaje on więc również bez wpływu na wynik inseminacji domacicznej. Średnio skuteczność inseminacji bez uwzględnienia przyczyn jej zastosowania szacuje się na 3-10%. W przypadku oceniania skuteczności inseminacji trudno jest jednak posługiwać się ogólną statystyką. Przykładowo endometrioza o niewielkim stopniu zaawansowania wiąże się z porównywalną płodnością cyklu, jak w przypadku kobiet nie chorujących (odpowiednio odsetek ciąż to 22,7%, 25,7%). U kobiet z zaawansowaną endometriozą wskaźnik ciąż jest niższy i szacuje się go na 5,6%. Szansa na uzyskanie ciąży w wyniku zabiegu przeprowadzonego w cyklu spontanicznym u kobiet z zaawansowaną endometriozą jest znikoma (około 2%). Jedną z częstszych przyczyn przewlekłego braku jajeczkowania jest PCOS (ang. Polycystic Ovarian Syndrome), w którym wskaźnik powodzenia inseminacji domacicznej w cyklu stymulowanym osiąga około 20% na cykl. Największy odsetek ciąż przypada na pierwsze trzy cykle inseminacji domacicznej i wynosi około 30-40% u młodych kobiet. Liczba zabiegów nie powinna przekraczać 3-6 cykli inseminacji.

Powikłania inseminacji domacicznej należą do rzadkości (<1%), są to m.in.

  • ból podczas zabiegu,
  • krwawienia z szyjki macicy,
  • zakażenia miednicy mniejszej,
  • ból brzucha,
  • niskie ciśnienie tętnicze, omdlenia,
  • uszkodzenia macicy,
  • powikłania związane ze stymulacją owulacji (ciąża mnoga, zespół hiperstymulacyjny jajników).

Standardową procedurą jest wykonanie jednej inseminacji w cyklu. Niektóre doniesienia naukowe wskazują, że w przypadku, kiedy za niepłodność odpowiedzialny jest czynnik męski podwójne inseminacje nieznacznie zwiększają szanse powodzenia w porównani z pojedynczą inseminacją. Wyższa skuteczność podwójnej inseminacji nie jest jednak udowodniona, dlatego przyjmuje się, że podwójne inseminacje w tym samym cyklu nie zwiększają szansy na uzyskanie ciąży.

Należy jednak pamiętać, że bardzo istotne jest dokładne wyznaczenie momentu owulacji i podanie odpowiednio przygotowanego nasienia w odpowiednim czasie. W przypadku, gdy dobę lub dwie doby po zabiegu nie stwierdza się pęknięcia pęcherzyka jajnikowego wskazane jest powtórzenie zabiegu inseminacji.

Umów konsultacje ze specjalistą

zostaw mail lub numer telefonu my oddzwonimy

Strona fertilita.pl wykorzystuje pliki cookie. Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies w celu zapewnienia maksymalnej wygody w korzystaniu z naszego serwisu. Jeśli nie wyrażasz zgody, ustawienia dotyczące plików cookies możesz zmienić w swojej przeglądarce.